Oysa, dünyada "kavram çifti" diye bir şey vardır. Yoksulluk ve zenginlik kavramları bir birin zorunlu olarak üreten kavramlardır. Aynı şey kalkınmışlık ve geri kalmışlık için de geçerlidir. Bunlar, biri olmadan diğerinin de mevcut olmaması gereken kavramlardır. Zira birilerinin yoksulluğu diğerlerinin zenginliğinden kaynaklanır. Dünya ölçeğinde gelişmişlik ve azgelişmişlik de öyledir. Bugün ortalama bir Kuzey Amerikalı, ortalama bir Afrikalıdan 50 kat "zenginse"; bu, Afrikalının 50 kat az tüketmesinden ötü

Bu vesileyle şu soru akla gelir: neden hiç kimsenin istemediği, arzu etmediği ama bedelini emekçi sınıfların ödemek zorunda kaldığı krizler ortaya çıkıyor? Bu sorunun cevabı, kapitalist üretim tarzının mantığında, temel hareket yasalarında, Marx'ın kapitalist birikimin temel yasası dediğinde saklıdır. Zira orada yine Marx'ın tam bir açıklıkla ifade ettiği gibi, sosyal üretim koşullarının kapitalist sınıfın özel mülkiyetinde olduğu durumda, üretimi artırmayı amaçlayan tüm araçlar, üretici [sınıf] üzerinde bi

Kavramların yerli yerinde kullanılmaması kafa karışıklığına neden oluyor, dolayısıyla da realitenin anlaşılmasını zorlaştırıyor. Bu çoğu zaman bilinçli olarak, kimi zaman da bir alışkanlık kategorisi olarak tezahür ediyor. Her halde bu dünyada aydın kavramında olduğu kadar 'yanlış anlama' başka hiçbir kavram için söz konusu değildir. Bir şey daha var: Türkiye'nin bu tür olumsuzluğun en bariz yaşandığı ülke değilse de başta gelenlerden biri olduğunu söylemek de abartma olmaz. Örneğin Fransa'da herhangi biri

Emperyalist saldırı söz konusu olduğunda, saldırıya maruz kalanların bu saldırıyı 'hayır duasıyla' karşılamaları elbette mümkün değildir. Nitekim ilk emperyalist yayılmanın ardından, saldırının yıkıcı sonuçlarına karşı, sayısız isyanlar oldu. Tarih saldıranlar tarafından yazıldığı için, saldırıya uğrayanların hikayesi ya gerektiği gibi anlatılmaz ya da geçiştirilir. Bu isyanların en bilineni, XVIII. yüzyılın sonunda San Domingo'da ki köle devrimidir. Daha sonra 1900'lerin başındaki Meksika ve 1950'lerin son

Cumhuriyetin kuruluşundan bu yana Türkiye'nin dış dünya ile olan ilişkilerinin özünde değil biçiminde bir değişiklik ortaya çıkmıştır. Bu zaman kesitinde Türk ekonomisini dünya kapitalizminin dinamik merkezleri tarafından şartlandırılıp biçimlendirilmeye devam etmiştir. Eşitsizlik temeli üzerine oluşturulmuş çevre-merkez ilişkileri bu niteliği korudukça, Türkiye ve benzer durumdaki ülkelerin temel sorunları çözmeleri olası görülmemektedir.

Giderek daha müreffeh bir toplum yarattığı iddia edilen kapitalizm, üzerinde yaşanacak bir dünya bırakmama yönünde hızla adım atıyor. Hava ve su kirliliğinin ormanların ve doğal kaynakların tahribinde son elli yılda yaşanan kadar büyük bir felakete rastlandı mı? Tabii gelişen kapitalizm bu konuda da duyarlı ve bilinçli bir kültür yaratıyor, artık çevrecilik var; ama kapitalizm koşullarında çevrecilik, "çevreyi kirletmeyen" deterjanların plastik şişelerde pazarlanmasına; ozon tabakasını delen spreylerin başk

Kavramların ortaya çıkışı, kullanım yoğunluğu ve harekete geçirici etkisiyle, mücadelenin seyri arasında birebir ilişki var. Ne zaman kitle hareketi yükselse, kavramlar da sahneye çıkıyor ve etkin birer araç haline geliyor. Mesela kolonyalizme karşı mücadelenin güçlü olmadığı dönemlerde, kolonyalizm ve anti-kolonyalizm kavramları da ortada yoktu. Ama XX. yüzyılın ilk on yıllarından itibaren kolonyalist statükoya karşı mücadele yükseldiğinde, kolonyalizm ve anti-kolonyalizm kavramları da sık kullanılır oldu.

Kapitalist üretim tarzı küçük bir azınlığı zenginleştirip dünya nüfusunun giderek artan bir bölümünü yoksullaştırmakla da kalmıyor, insanlığın geleceğini de tehlikeye atmış durumdadır. Dolayısıyla, sermaye uygarlığı sadece savaş, açlık, yoksulluk, sefalet, azınlık kültürlerinin tahribi, aşağılanma, manevi yozlaşma vb. üretmekle kalmıyor, giderek gezegeni de üzerinde yaşanamaz hale getiriyor. Teknikçi burjuva uygarlığının "başarısının" ne pahasına gerçekleştiği sorusunu da sormak gerekiyor. Sermaye uygarlığı

Bu yüzden 'uygar beyaz adam' yaklaşık son beş yüz yıla yayılan nüfusunu ve egemenliğini sadece baskıya ve şiddete dayandırmadı.Her seferinde bir şeyler 'vererek,' 'bir gönül borcunun alacaklısı' durumuna gelmeyi başardı. İspanyol fetihcilerinin (konkistatörlerin) ?yeni dünya'ya ayak basmalarıyla birlikte,vahşilere cennet vadedildi. Hıristiyan olup cennete gitmelerinin yolu açıldı. Her halde ruhların bedenden ayrılmadığını sezdikleri için olacak, vahşilerin bir an önce cennete yollamak için bedenlerini topra

Oysa şimdilerde küreselleşme denilen aslında emperyalist saldırıdan ve saldırının yoğunlaşmasından başka bir şey değil. Emperyalizmse, kapitalizmde içerilmiş olan bir eğilim. Dolayısıyla kapitalizmin bir aşaması değil, bizzat sisteminde doğasında içerilmiş, sistemde içkin bir eğilim. Başka kavramlarla ifade etmek gerekirse, kapitalizm emperyalizmdir. Emperyalizm, kapitalist üretim tarzının ya da sermayenin genişletişmiş yeniden üretiminin bir gereği olarak tezahür ediyor. Zira kapitalist sistem var olabilme

"Geçerli eğilimler ve süreçler insanlığı ve uygarlığı hızla 'geri dönüşü olmayan' bir eşiğe doğru sürüklüyor ve bu durum oligarşik kapitalist yağma ve talandan kaynaklanıyor. Dolayısıyla geçerli kapitalist üretim ve tüketim sürecinden çıkmadan insanlığın ve uygarlığın geleceğe, hastalıklara, aşağılanmaya, doğal çevre tahribatına vb. diğer tarafta kürsel oligarşinin aşırı tüketimi eşlik ediyor ve insani, toplumsal, ekolojik sorunlar ve kötülükler de işte bu eşitliksizten kaynaklanıyor. O halde her ülkede ve

Esasen, Mustafa Kemal(ve çevresi) tarafından oluşturulmuş bir ideoloji yok. Olması da mümkün değildir. Aslında Atatürkçülük olarak da ifade edilen, Osmanlı-TC geleneğinin bir devamı olan "devletperestliğin" yeni adıdır. Devlet doğması yaratmanın, "yeni koşullarda" devetleti kutsamanın-fetişleştirmenin bir aracıdır.Zaten kimi zaman Kemalizm, çoğunlukla da Atatürkçülük olarak sunulan söylem, 1930'ların faşizm benzeri rejimini meşrulaştırıp-kabullendirmek amacıyla oluşturulmuştur ve hiçbir iç tutarlılığı olmay

İnsanlığın ortak serveti olanın bir azınlık tarafından yağmalanmasını bir ilerleme, bir "uygarlık göstergesi" saymak mümkün değildir. Artık, sermayenin hareketi demek olan kapitalist üretim tarzı (burjuva uygarlığı densin), doğaya ve topluma zarar vermeden yol alamıyor. Üstelik her aşamada sistemin yıkıcılığı daha da büyüyor. Sermayenin yeniden üretimi, toplumun ve doğanın yeniden üretimini problemli hale getiriyor. Velhasıl, yaşamı ve yaşamın kaynağını aşındırıyor. Dolayısıyla genel bir sürdürülemezlik tab

Bu kısa çalışma, kapitalist sistemin işleyişinin doğurduğu sonuçlardan biri olan, borç sorununu tahlil etmeyi amaçlıyor. Azgelişmiş ülkeler mukayeseli üstünlüklere ve serbest ticarete uyum sağlamaya dayalı büyüme yaklaşımını terk etmedikleri ve "gelişmelerin" tüketim modelini taklit etmeyi sürdürdükleri sürece, borç sorunu da gündemde kalacağa benziyor. Nitekim bazı teorisyenlerin ileri sürdükleri gibi, 1980'li yılların başında ortaya çıkan "borç krizi" salt dünya ekonomik krizinin bir sonucu değildir. Bağı

Bazı kavramlar sıkça kullanıldığı halde, içerikleriyle pek ilgilenilmez. Veri olarak kabul edilirler ve bir bakıma inanç kategorisine dahil olmuşlardır. Kalkınma kavramı son yarım yüzyılın en çok kullanılan kavramlarından biridir. Oysa, gerçekten neyi ifade ettiği pek merak konusu olmamıştır. Kavramlara yüklenen anlamlar her zaman herkes için aynı olmayabilir ve bu doğaldır. "Uygarlaşma", "modernleşme" veya aşağı yukarı aynı anlama gelen "çağdaşlaşma", batılılaşma" vb. gibi kavramlar herkes için aynı anlaml

Her sınıflı toplumda iktidardaki sınıflar, sömürüyü gizlemek, sömürü ve baskıyı meşrulaştırmak, mevcut düzenin değişmezliğini kabullendirmek amacıyla "efsaneler", "hurafeler" üretirler. Kurulu düzenin devamı, ideolojik bulanıklığın sürdürülmesine ve hurafelerin egemen kılınmasına bağlıdır. İşte entelektüel, egemen olan sınıfların, gizli kalmasını istediklerini açığa çıkarmaya çalışan, gerçeğin saptırılmış (reifiye) bir versiyonunu kabullenmeye razı olmayan, iktidarlardakiler empoze etmekten çıkarı olduğu "b

Osmanlı İmparatorluğu hakkında yazan tarihçilerin ezici çoğunluğu, imparatorluğun kuruluşunda dinin önemli bir rol oynadığında birleşiyorlar. İmparatorluğun son dönemlerindeyse, 'geri kalmışlığın' başlıca nedeninin din olduğu ileri sürülüyor! Elbette bir dönemde 'ilerici', değilse 'olumlu' rol oynayanın, nasıl olup da bir başka dönemde 'gericiliğin', 'olumsuzluğun', 'kötülüğün' başlıca nedeni haline geldiğini anlamak mümkün değildir. Bu tür yaklaşımlar, din ve dinin işleviyle ilgili yanlış anlamadan, değils