Milattan otuz bin yıl önce kadın ya da erkek olmak ne anlama geliyordu? Küçük filozoflarımızın peşine takılalım ve onların macerasına ortak olalım...

Milattan beş bin yıl öncesine yaptığımız yolculukla, geçen zamanda nelerin değiştiğine tanık olacağız.

Milattan Önce 407 yılında Atina'dayız... İlk kadın filozoflarla tanışma zamanı...

oysa deniz linç halidir sözcüklerin şimdi zaman ejderha dişlerinde çiçeğe duran ceset yılana dönüşen hikaye akılların çok verildiği değil karnımızda terleyen makası filmin kesildikçe neresinden hangi külde tutukluk yapar son hangi taşına saçlarını şerh düşer cinnet. yüzkarası karadan karanlığın medea. değilin. o değil ilk ayıbı ihanetin sabahın tasmasını sıkan boynundan uzak o değil yapamayacağınız şeyleri yapan o ilk öff sesteki o ilk melal öf

19. yüzyılın filozof kadınları kulağımıza Hiç bir şey eskisi gibi olmayacak diye fısıldayacak...

Acının insanı güzelleştireceğini söyleyen Dostoyevski, sevebilmek için de acımanın zorunluluğuna inanır. Günlük yaşamı şekilsiz hümanizmasıyla cehenneme dönüştüren Dostoyevski aynı zamanda pasifist iradeyle insanı azaltmıyor mu? Abartılı tesadüflerle örülmüş Ezilenler romanında yaratılan tiplere bakarak bu soruya yanıt verebilirsiniz.

Her insan yaşamında kâbuslar yaşamıştır. Kalıcı olur, geçici olur, ama mutlaka vardır. Kâbuslar akılda kalır. Yaşamımızda belki mutluluklar daha fazladır ama akılda kalmaz. Oysa insanlar mutlu günlerini daha da artırmak için yaşar ve hep de onları anmak, onlarla yaşamak ister. Ne yazık, bu büyük bir aldatmacadır. Asıl kâbus nedir biliyor musunuz? Bu yüzyılda, böyle bir ülkede eli kolu bağlı yaşamak zorunda kalmak. Gerisi teferruat..

İkiyüzlülük her zaman var olacak, tırnakları boyalı ve cilalı olsa bile; aldatma asla değişmeyecek, dokunuşu yumuşak ve narin olsa bile; yalan asla gerçeğe dönüşmeyecek, ona ipek elbiseler giydirip saraylarda oturtsanız bile; açgözlülük memnuniyete dönüşmeyecek; suç da erdeme. Öğretilere, geleneklere ve tarihe olan ebedi kölelik yine kölelik olarak kalacak, yüzünü boyayıp sesini değiştirse de. Kölelik bütün korkunç formlarıyla kölelik olarak kalacak, o kendisine özgürlük dese bile.''

Dostoyevski'nin bu romanı yalnızca ezilmişliğin ve toplumsal kötülüklerin sürükleyici trajizmini dile getirmekle kalmaz. Bu aynı zamanda en yüce yargı yeri olarak insan vicdanına ve insan aklına bir başvurudur. Dostoyevski de başkahramanıyla birlikte, yoksulluğun ve acı çekmenin her toplum için kaçınılmaz olduğunu ileri süren dönemin düşünürlerine, bunların ileri sürdükleri -kimi dinsel- düşüncelere şiddetle karşı çıkmıştır. Büyük yazar, bir hiç olarak kalmak, ses çıkarmadan boyun eğmek, her şeye sürekli ka

Raymond Williams, Hardy'nin anlatı yurdunun Wessex değil, değişim ile gelenek arasındaki sınır olduğunu söylerken haklıdır, değişmekte olan kırsal hayatın sınırında mücadele eder onun kahramanları ve kaybederler. Yaşar Kemal'in Çukurova'sı da bir sınır-uzamdır, sınır ilişkilerin mücadele alanıdır ve onun başlıca karakterleri de kaybetmeye yazgılıdır. Fakat bir değerler manzumesi öne sürmez hiçbiri. Aklı başında hiç kimse onun anlatılarının eşkıyalar, hantal köylüler, hüzünlü göçerler, henüz teşekkül etmekte

İnsan toplumu yetmiş yüzyıldan bu yana, üstün ve ebedi yasa- ların anlamını kavrayamayacak hale gelene kadar yozlaşmış ...... [yasalara boyun eğmiştir. İnsanların gözleri mumların ve kandillerin cılız ışığına alışmıştır, gün ışığı onlara fazla gelir. Ruhsal hastalık kuşaktan kuşağa geçerek, insanların bir parçası olmuştur ve onlar, bunu hastalıktan ziyade Tanrı'nın Adem'e bahşettiği bir armağan olarak görürler. Ve bu insanlar, hastalığın bulaşmadığı birini görürlerse de, onu utanç ve ahlaksızlıkla yaftalarl

Düşünce, ruhun mayınıdır; dil ise toprağı. Yazar, bu mayını nasıl ve kimin için patlatacağını bilmelidir. Gölgenin Külü'ndeki sözleri yazarın yeni mayınlar arayışı diye görebilirsiniz. Sizleri de bu çetin toprakta gezinmeye çağırıyor Gölgenin Külü.

Öylece boş bir bakış, yaraya dokunan sözcüğün hasarlı tarihinden. İpe çekilmiş derslerin tutukevlerine bıraktığı güvercin ölüleri. Bizim gençlik saydığımız mektuplara iliştirilmiş posta pulunun taşıdığı mühür. Hep çığlık taşıyan peronların konuğu trenler. Elin ele değmediği yerde çoğalan linç, tende biriken soğukluk. Unutulmaya akan dost selamının kırılmış hâli. İçe büyüdükçe dünyayı eksilten boğuntu; nefesin çıkmaz sokağı. Kentte yabancı birer gölge halinde gezinen müsvedde kimlikler... Herkes, öldürülmüş

Anlaşıldı mı? diye sordu. Anlaşıldı! dedik. Anlaşıldı komutanım, diyeceksiniz ulan, anlaşıldı komutanım! Ses etmedik, birbirlerine baktılar ve çavuş yanındakine başıyla işaretini verdi, er bağırdı: Dayak vaziyeti alll! Dayak yemeyi anladık tamam da, bu vaziyet nasıl alınacak, onu bilmiyoruz işte! Biz içeride, onlar dışarıda ve aramızda demir parmaklıklar var. Ama öğrenmemiz uzun sürmedi, önce ellerimizi parmaklıklardan dışarıya uzattık, patlayıncaya kadar vurdular, sonra da sırtüstü yatıp ayaklarımızı çıkar

bir zamanlar ölümsüzlük sanmıştım bir zaman ölümlülüğün intikamı harflerim artık birer hırıltı eyvahımı erteler dil vermez ötelerine şiir sarısı deyip ağzını açık bıraktım gelecek her neyse kim ne anlarsa oh olsun...

seni unutmak sokağındayım bavulumda bir küçük eyvah boğazım kırk düğüm herkes masumunu karşılıyor kalabalıkta, herkes kendini uğurluyor. gülümse dönecekmişsin gibi bir gün el salla

Kardeşlerim, aziz kardeşlerim benim, Aşağıda yaban mersini koruluğunda, Bir genç kız dans ediyor aya karşı, Saçlarında binlerce çiy yıldızı, Ayaklarında binlerce kanat.

Gece gri tonlar halinde ilerlerken, el ayak eviçlerine çekildiğinde, bir süre sofra başında ince mutluluklarını tanımlamaya çıkacak insanlar. Sonra, sabah vardiyasının uykuya yatan insanları, birer ikişer gökyüzünden çekilen yıldızlar gibi kapatacak gözlerini. Çünkü artık, gece, grilikleri geçerek bütün kimliğiyle hissedilir olduğundan, kulübelerin ağır uykusunun yerini, sarayların ışıltılı varsıllığı alacak. Bizler, yaşamın ne varsa suretini yaşamaktan hep yorgun, onlar aslını astarını eskitmekten kibirli

Akşam üzeri Nil'in kıyısında bir sırtlanla bir timsah karşılaştılar, durdular ve birbirlerini selamladılar. Sırtlan konuştu ve dedi ki: Günleriniz nasıl geçiyor, Efendim? Ve timsah cevap verdi, Kötü geçiyor. Bazen acımdan ve kederimden ağlıyorum ve sonra yaratıklar hep diyor ki, Ama onlar sadece timsah gözyaşları.' Ve beni her sözden öte bu yaralıyor. Sonra sırtlan dedi ki: Acınızdan ve kederinizden bahsediyorsunuz ama bir an olsun beni düşünün. Dünyanın güzelliklerine bakıyorum, onun harikalarına ve muc

Üç arkadaş, bir gece yarısı, İran hududunda, Pir Reşit Dağı'nın yamacına yaslanmış bir köyde çığlık çığlağa dünyaya geldiler. Birlikte derin vadilerde kuş ve yılan avlayarak, dağdan dağa at sürerek büyüdüler. Sonra zamanın ruhu herbirini bir yere savurdu.. Biri bir kıza aşık oldu, ata baba topraklarını arkasında bırakarak, onun peşinden gitti. Bu onulmaz zorlu yolculukta ölümle, zülümle, yoklukla ve açlıkla karşılaştı, büyük badireler atlattı, korkunç şeyler yaşadı. Diğeri bir kan davasına karışıp İstanbul